Nằm ở phía Đông Nam của tỉnh Cao Bằng, huyện Thạch An có diện tích tự nhiên trên 690,79 km2. Dân số trên 30 nghìn người với 5 dân tộc anh em Tày, Nùng, Kinh, Dao, Mông cùng sinh sống, người dân chủ yếu là làm nông nghiệp. Những năm qua, cây Thạch đen được xác định là một trong những cây trồng có giá trị kinh tế cao, là cây trồng xóa đói giảm nghèo cho bà con nông dân.
Thực hiện Chương trình trọng tâm số 02: “Phát triển Nông, lâm nghiệp hàng hóa, nâng cao chất lượng sản phẩm nông nghiệp của địa phương gắn với xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững”. Huyện Thạch An phấn đấu tổng diện tích trồng thạch đến năm 2025 đạt 500ha thực hiện tại các xã: Trọng Con, Đức Thông, Thụy Hùng, Canh Tân, Minh Khai, Quang Trọng. Để đạt mục tiêu đề ra, những năm qua Đảng bộ, chính quyền huyện Thạch An đã lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ để nâng cao năng suất, chất lượng cây trồng và thương hiệu sản phẩm cho bà con nông dân giúp bà con giảm nghèo nhanh, vươn lên ổn định cuộc sống và làm giàu chính đáng ngay chính tại mảnh đất quê hương mình.
Người dân thu hoạch thạch đen tại xóm Nà Pò, xã Đức Thông (Thạch An)
Cây thạch đen được trồng chủ yếu ở các xã Trọng Con, Đức Thông, Canh Tân, Minh Khai, Quang Trọng, Kim Đồng, Thái Cường, Thụy Hùng. Năm 2021 tổng diện tích trồng thạch trên địa bàn đạt huyện 295,47 ha, giá trị kinh tế đem lại cho nhân dân khoảng 80 - 100 tỷ đồng/năm. Năm 2022 diện tích đạt hơn 496,96 ha. Sản lượng đạt 2.500 tấn, với giá trung bình dao động khoảng 25.000đ đến 30.000đ/kg.
Nhằm phát huy lợi thế của địa phương trong sản xuất cây thạch đen, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, giúp người nông dân nâng cao khả năng tiếp nhận và ứng dụng tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất tạo sản phẩm có tính năng suất, chất lượng, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Từng bước áp dụng sản xuất theo chuỗi giá trị, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người lao động. Huyện đã tổ chức nhiều lớp tập huấn nâng cao kiến thức, hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc cây thạch đen cho bà con vùng trồng thạch. Tháng 4/2022, tại xã Đức Thông Hội nông dân tỉnh đã triển khai thực hiện mô hình “ trồng cây thạch đen nhằm hỗ trợ tổ hợp tác thúc đẩy sản xuất và liên kết theo chuỗi giá trị” có 08 hộ nông dân tham gia và hưởng lợi với diện tích 34.000m2. Kinh phí thực hiện mô hình là 243,8 triệu đồng, trong đó: Ngân sách hỗ trợ là 100 triệu đồng, các hộ đóng góp 143,8 triệu đồng. Các hộ tham gia mô hình được hỗ trợ giống, phân bón, được tham gia lớp tập huấn kỹ thuật trồng, hỗ trợ kết nối doanh nghiệp thu mua.
Chị Triệu Thị Ngân, xóm Nà Pò xã Đức Thông chia sẻ: “ Nhà tôi trồng thạch đen từ năm 2010, mỗi năm trung bình được khoảng 2 tấn thạch khô. So với trồng lúa, trồng ngô thì năng suất cao hơn, thành phẩm cũng nhiều hơn, đem lại kinh tế cao hơn so với các loại cây trồng khác. Ở đây vùng cao, nhiều hộ không có ruộng, chỉ có thu nhập từ cây thạch đen để trang trải cuộc sống gia đình. Tôi mong muốn có nhiều dự án, nhiều mô hình về địa phương hơn, bao tiêu sản phẩm để người dân yên tâm sản xuất vì năm nay thạch đen không được giá lắm nên nhiều gia đình không muốn làm, trong khi trồng thạch đen thì tốn nhiều công chăm sóc và phân bón”.
Năm 2021, Ủy ban nhân dân huyện Thạch An đã phối hợp Sở Khoa học và Công nghệ Cao Bằng tổ chức Lễ công bố văn bằng bảo hộ Nhãn hiệu chứng nhận “Thạch đen Thạch An - Cao Bằng” cho các sản phẩm từ cây thạch đen của huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng và đã có 09 chủ thể chế biến sản phẩm từ cây Thạch đen được cấp quyền sử dụng nhãn hiệu. Đến nay huyện Thạch An được Cục Bảo vệ thực vật - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cấp 189 mã vùng trồng Thạch để xuất khẩu cho 9 xã trên địa bàn huyện, các vùng trồng phải đảm bảo về diện tích, sản lượng và đủ các điều kiện để xuất khẩu.
Ông Vũ Đức Thiện, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Thạch An cho biết: “Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện đã tham mưu cho UBND huyện phối hợp với các đơn vị đối tác nghiên cứu, hoàn chỉnh quy trình kỹ thuật; áp dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ vào sản xuất để đảm bảo từ các khâu trồng, chăm sóc, thu hoạch, đóng gói, kiểm dịch, bảo quản sản phẩm... Bên cạnh đó, xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm giúp cho việc tiêu thụ sản phẩm Thạch đen Thạch An thuận lợi hơn”.
Trong những năm tới huyện Thạch An tiếp tục chỉ đạo và vận động nhân dân phát triển thêm diện tích trồng Thạch và đồng thời vận dụng lồng ghép các nguồn kinh phí để hỗ trợ cho nhân dân thâm canh nhằm tăng năng suất cũng như chất lượng sản phẩm Thạch đen.
Có thể nói, Thạch đen là cây trồng mang lại nhiều lợi ích, có thể chế thành thực phẩm, đồ uống, mỹ phẩm, dược phẩm. Chất lượng của cây thạch đen ở huyện Thạch An được đánh giá rất cao, giá trị kinh tế mà cây thạch đen mang lại hiệu quả cao hơn rất nhiều so với các cây trồng khác. Tuy nhiên, hiện nay, giá cả cây thạch đen vẫn phụ thuộc vào thương lái và thường không ổn định, do đó bà con không yên tâm sản xuất. Để có thị trường đầu ra ổn định cho nhân dân yên tâm sản xuất, mở rộng diện tích trồng cây Thạch, huyện Thạch An mong muốn và kêu gọi các nhà đầu tư, các doanh nghiệp hỗ trợ huyện quảng bá về cây Thạch đen, đồng thời có những hỗ trợ sản xuất, chế biến đối với cây Thạch đen trên địa bàn huyện.
Với tiềm năng lợi thế về khí hậu, thổ những phù hợp cho cây thạch đen phát triển, cùng với những nỗ lực cố gắng của chính quyền huyện, mong rằng trong thời gian tới cây thạch đen sẽ mang lại nhiều giá trị kinh tế cao hơn nữa, giúp người dân trên địa bàn huyện giảm nghèo nhanh, bền vững, không ngừng nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống nhân dân./.
Kim Oanh - Thùy Dương - Trần Nhung